Phật Là Ai?
Con Đường Phật Tích
XÁ LỢI PHẬT.
Xá lợi biểu trưng Ðức Phật còn tại thế
Xá lợi là những phần kết tinh còn lại sau khi làm lễ trà tỳ nhục cốt của Ðức Phật và các Vị Cao Tăng. Xá lợi chính là hiện thân của sự mầu nhiệm.
Theo ghi chép trong lich sử Phật giáo, khi Ðức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập niết bàn tại rừng Sa La Song Thọ, thành Câu Thi Na, các đệ tử của Ngài theo tục hỏa táng của Ân Ðộ đã trà ty (hỏa thiêu).
Sau khi lửa tàn, họ phát hiện trong tro có rất nhiều tinh thể trong suốt, hình dạng và kích thước khác nhau. cứng như thép, lóng lánh và tỏa ra những tia sáng muôn màu, giống như những viên ngọc quý.
Pháp Uyên Châu Lâm quyển 4 chia xá lợi làm ba loai:
♦ Xá lợi xương có màu trắng.
♦ Xá lợi tóc có màu đen.
♦ Xá lợi thịt có màu đỏ.
Kinh Kim Quang Minh quyển 4, phẩm Xã thân (Ð.16, 354) viết: “Xá lợi là kết tinh công phu tu tập Giới, Ðịnh, Tuệ, rất khó được, là phước điền tối thượng”.
Luận Ðại Trí Ðộ quyển 59 chép rằng: Dù cúng dường một viên xá lợi nhỏ như hạt cải công đức cũng vô lượng, vô biên.
Kinh Trường Bộ ghi lại: Bà La Môn Dona chia xá lợi làm 8 phần bằng nhau, giao cho 8 sứ giả, còn phần ông nhận bình dùng đong chia xá lợi.
Như vậy có 8 tháp xá lợi, tháp thứ 9 là bình đong xá lợi và tháp thứ 10 là tro than lễ trà tỳ.
Vào năm 1898, một người Pháp là Ba Túc khai quật một ngôi mộ cổ tai Pipràvà, được một hòm lớn trong đó có một hộp sáp ong nhỏ, đựng những mảnh xương và trên nắp khắc hai hàng chử thuộc thời đai vua A Duc. Nội dung nói: “Ðây là chiếc hòm đựng xá lợi Phât của một nhà quý tộc thuộc dòng họ Thích Ca lưu giữ thờ phụng” . Miếng xương ấy về sau Chính phủ Anh đem tặng lại vua Tần La, nhà vua lại đem một phần tặng lại các nước Sri Lanka, Myanmar và Nhật Bản.
Và vào thời vua A Duc, ông đã cho khai quật 7 ngôi tháp xá lợi ngoài phạm vi nước La Ma Già, lấy xá lợi đựng vào 84,000 hộp nhỏ, rồi cho xây 84,000 bảo tháp cúng dường.
Ngọc xá lợi của Ðức Phật, tương truyền có thể biến hóa từ ít thành nhiều, từ nhỏ thành lớn và tỏa ánh sáng hào quang. Sự biến hóa kỳ diệu này phải do sự thành tâm lễ bái chí thành của người có đạo tâm.
Riêng xá lợi Răng và Xương của Ðức Phật thì không có sự biến hóa ít thành nhiều, do vậy bảo tháp thờ xá lợi Răng và Xương rất hiếm.
Xá lợi Phật có ba phần: một loại lớn bằng như hạt đậu hạt ngô (bắp), một loại bằng hột gạo, một loại bằng hột mè.
Tháng 6/1963, Bô Tát Quảng Ðức tử thiêu, sau khi thiêu còn trái tim,người ta đã dùng lửa đến 4,000 độ, xương thịt cháy tiêu hết, duy chỉ có trái tim của Ngài còn nguyên, đươc thiêu lần thứ hai vẫn không cháy.
Xá lợi của Ðức Phật triển lãm tại Portland, OR September 2014.
Lợi ích khi chiêm bái Xá lợi.
The holy relics table at Tịnh Xá Ngọc Châu, Portland OR.
Theo Ðại Ðức Lê Thọ thì Xá lợi có năng lượng cảm hóa tâm ngườì, phát triển lòng bác ái trong nội tâm của những ai có cơ duyên đươc chiêm bái Xá lợi.
Những viên Xá lợi là tinh cốt còn lưu lại có công năng thù thắng, giúp tăng trưởng các điều lành thiện và tiêu trừ những điều xấu ác. Chỉ cần thành tâm, chúng ta có thể cảm nhận đươc năng lựợng mầu nhiệm của Xá lợi.
Dù trong hiện tai chúng ta không đủ phước duyên để diện kiến Ðức Phật nhưng vẫn có đầy đủ thiện duyên để gặp đươc Xá lợi Phật cùng Phật pháp.
Cho nên dù Ðức Phât không thi hiện ngay trước mặt chúng ta với sắc tướng quen thuộc của Ngài, chúng ta có thể thấy đươc Xá lợi và vẫn còn có thể đạt giác ngộ.
Như vậy, Xá lợi là báu vật biểu trưng như Ðức Phật còn tại thế.Nếu chúng ta dùng tâm vô nhiệm, cung kính lê˜ bái, cúng dường, tán thán thì được Phước Ðức vô lượng vô biên. Xá lợi có ba đặc tính: Xá lợi có sự lớn lên; Xá lợi tự động di chuyển; và tỏa ánh sáng hào quang. Xá lợi có năm màu:
♦ Màu xanh tượng trưng cho niềm tin là Tín.
♦ Màu vàng tượng trưng cho Tinh Tấn.
♦ Màu đỏ tượng trưng cho sự nhớ nghi˜ tức là Niệm.
♦ Màu trắng tượng trưng cho Ðịnh.
♦ Màu cam tượng trưng cho Trí Tuệ.
B.H.
Theo: bee.net.vn & Tư Ðiển Phât Hoc.
Xá lợi Ðức Phật trên bàn tay của Tượng Phật Ngọc tháng 7/2011.
Tất cả các xá lợi đều có một vai trò quan trọng đối với chúng ta, vì xá lợi là báu vật biểu trưng như Ðức Phật còn tại thế. Nếu chúng ta dùng tâm vô nhiễm, cung kính lễ bái, cúng dường, tán thán thì được phước đức vô lượng vô biên.
Xá lợi không chỉ là nhân tố tạo nên mọi sự phúc đức mà còn là động lực chuyển xoay tâm hồn con người phát triển Tâm từ, … phát triển lòng bác ái trong nội tâm của những ai có cơ duyên.
Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Tổng Thư ký, Chánh Văn phòng Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho biết: Trong tu hành, việc tu hành công phu, thiền định, niệm Phật, đạt đến công năng nhất định, giữ tâm thanh tịnh, thì sẽ để lại những gì tinh túy nhất, cái mà tinh túy kết tinh đó sau khi hỏa thiêu, thuật ngữ gọi là trà tỳ, kết tinh đó được gọi là xá lợi, những ai tu hành đạt được mức độ đó đều có thể để lại xá lợi.
“Ngọc xá lợi là những viên có hình thể hơi tròn và cứng, lớn nhỏ khác nhau. Viên lớn như hạt đậu hạt ngô (bắp); viên nhỏ như hạt gạo, hạt mè. Xá lợi có nhiều màu sắc và sáng đục khác nhau. Thông thường, xá lợi có màu trắng, đỏ, hồng, xanh và vàng, có thứ trong như thủy tinh, có thứ trắng ngà như hạt gạo, có thứ phát ra ánh sáng nhẹ nhàng như pha lê, cũng có thứ màu sáng nhuận như san hô. Ngọc xá lợi là thành quả của công phu tu hành giữ gìn giới luật và công năng tu tập thiền quán cao thâm.”
Oct 17 – 2014
A bone relic of Buddha has multiplied in the Great Stupa. Ven Sarah saw this on Oct 17 – 2014 (see small pill at 8 o’clock).Theo Jade Buddha’s News
Xá lợi Xương của Ðức Phật có sự biến hóa tại The Great Stupa và Ven Sarah đã nhận ra được hiện tượng này vào lúc 8 giờ ngày 17 tháng 10 năm 2014. ( hãy nhìn xem một viên Xá lợi trắng thật nhỏ đã được biến hóa ra bên cạnh Xá lợi Xương của Ðức Phật.)
Chùa tháp Đại Niết Bàn, năm 1876 trợ lý của ngài Cunningham, nhà khảo cổ Carlleyle đã xác định nền móng của ngôi chùa Niết Bàn ngày xưa, và đến năm 1956 ngôi chùa Niết Bàn đã được trùng kiến lại, đó chính là ngôi chùa Niết Bàn mà ta thấy ngày nay.
Theo lịch sử thì Ðức Phật nhập Niết bàn năm ngài 80 tuổi, vào ngày trăng tròn tháng Vesakha (theo lịch Ấn Độ) năm 544 trước Tây lịch (ngày rằm tháng 2 năm Đinh Tỵ)
Ðảnh lễ nơi trà tỳ Kim thân Ðức Phật tại Kushinaga
.
Núi Linh Thứu (Kỳ xà Quật)
.
Động Thất Diệp thuộc quần thể Vương Xá Thành ngày xưa , đây chính là nơi KẾT TẬP KINH ĐIỂN lần đầu tiên của Phật giáo sau 3 tháng Ðức Phật đại Niết Bàn với 500 vị Thánh Tăng A La Hán, dưới sự chủ tọa của 3 vị thượng thủ là :
Đầu Đà Đệ Nhất Ma Ha Ca Diếp Tôn Giả,
Đa Văn Đệ Nhất A Nan đa tôn giả,
và Trì Luật Đệ Nhất Ưu Ba Li Tôn giả .
Hình ảnh Đại chúng tụng kinh, tọa thiền , đảnh lễ chư Tăng Tăng và nghe Pháp thoại trong tâm tình Tri ân sâu xa về dòng Thánh thủy Phật Pháp đầu nguồn đã lưu xuất từ nơi này..
Nam Mô Phật Pháp Tăng Thường Trú Tam Bảo
ĐỨC PHẬT QUA CÁI NHÌN
CỦA CÁC NHÀ KHOA HỌC
Tôn giáo – Tâm linh
“Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo toàn cầu, vượt lên trên mọi thần linh, giáo điều và thần học. Tôn giáo ấy phải bao quát cả phương diện tự nhiên lẫn siêu nhiên, đặt trên căn bản của ý thức đạo lý, phát xuất từ kinh nghiệm tổng thể gồm mọi lĩnh vực trên trong cái nhất thể đầy đủ ý nghĩa. Phật giáo sẽ đáp ứng được các điều kiện đó”. [Albert Einstein].
1. Nhân cách vĩ đại của Ðức Phật:
Ðức Phật là hiện thân của tất cả các đức hạnh mà Ngài thuyết giảng. Trong thành quả của suốt 45 năm dài hoằng pháp, Ngài đã chuyển tất cả những lời nói của Ngài thành hành động; không nơi nào Ngài buông thả cái yếu đuối của con người hay dục vọng thấp hèn. Luân lý, đạo đức căn bản của đức Phật là toàn hảo nhất mà thế giới chưa bao giờ biết đến. [Giáo sư Max Miller, Học giả người Ðức].
Không một lời thô bạo nào được thấy thốt ra từ nơi đức Phật trong cơn tức giận, chưa từng có một lời thô bạo được thấy trên môi đức Phật kể cả trong lúc tình cờ. [- Tiến Sĩ S. Radhakrishnan].
Ðiều đáng chú ý nhất nơi đức Phật là sự kết hợp gần như độc nhất của một đầu óc khoa học trầm tĩnh và thiện cảm sâu xa của lòng từ tâm. Thế giới ngày nay ngày càng hướng về đức Phật, vì Ngài là người duy nhất tiêu biểu cho lương tâm của nhân loại. [Moni Bagghee, “Ðức Phật Của Chúng Ta”].
Các bạn thấy rõ Ngài là một nhân vật đơn giản, chân thành, đơn độc, một mình tự lực phấn đấu cho ánh sáng, một nhân vật sống chứ không phải là thần kỳ, tôi cảm thấy có một Người, đó là Ngài. Ngài đã gửi bức thông điệp cho nhân loại hoàn vũ. Có nhiều tư tưởng tuyệt diệu hiện đại của chúng ta rất gần gũi tương đồng với thông điệp của Ngài, tất cả những đau khổ, bất mãn trong cuộc sống, theo Ngài dạy: là do lòng ích kỷ. Lòng ích kỷ có ba dạng: – Một là tham vọng thỏa mãn cảm giác; – Hai là tham vọng muốn bất tử; – Ba là tham vọng thành công và trần tục. Con người trước khi có thể trở nên thanh tịnh, người đó phải ngưng sống theo giác quan hoặc cho riêng chính mình.
Rồi con người đó mới trở thành một bậc đại nhân. Ðức Phật, qua nhiều ngôn ngữ khác nhau, năm trăm năm trước Chúa Christ, đã dạy con người đức tính vị tha. Trong một số chiều hướng Ngài rất gần gũi với chúng ta hơn, và đáp ứng được nhu cầu của chúng ta. Ðức Phật cũng tỏ ra sáng suốt hơn trong sự quan tâm phục vụ con người và ít mơ hồ đối với vấn đề trường tồn bất tử của kiếp nhân sinh. [- H.G. Wells].
Tôi càng ngày càng cảm thấy đức Thích Ca Mâu Ni gần gủi nhất trong tính cách và ảnh hưởng của Ngài, Ngài là Ðường lối, là Chân lý và là Lẽ sống. [- Giám mục Milman].
2. Trí tuệ siêu việt của Đức Phật
Lần đầu tiên trong lịch sử thế giới, đức Phật tuyên bố sự giải thoát, mỗi con người có thể đạt được do chính bản thân mình trong đời sống của mình trên thế giới mà không cần đến sự giúp đỡ của Thượng đế hay thánh thần nào. Ngài nhấn mạnh về giáo lý như lòng tự tin, thanh tịnh, nhã nhặn, giác ngộ, an lạc và lòng thương yêu nhân loại. Ngài cũng nhấn mạnh đến sự cần thiết của kiến thức, vì không có trí tuệ thì siêu linh nội tâm không xâm nhập trong đời sống của Ngài được. [- Giáo Sư Eliot, “Phật giáo và Ấn Ðộ giáo”].
Ðức Phật không chỉ nhận thức được sự thực tối cao, Ngài còn biểu lộ kiến thức cao cả của Ngài, kiến thức cao hơn tất cả kiến thức của các “Thần linh và Người”. Kiến thức của Ngài rất rõ ràng và độc lập không liên can gì đến thần thoại và hoang đường. Tuy nhiên, nơi đây lại còn cho thấy một hình thức vững vàng, tự nó biểu lộ được một cách rõ ràng và hiển nhiên để cho con người có thể theo Ngài. Vì lý do đó, đức Phật không đòi hỏi phải tin nhưng hứa hẹn kiến thức. [- George Grimm, “Giáo Lý của đức Phật”].
Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, đức Phật khuyến dụ, khẩn cầu và kêu gọi con người không nên làm hại một sanh mạng, không nên dâng lời cầu nguyện, lời ca tụng, hay hy sinh (sanh mạng) cho các Thần linh. Với tất cả tài hùng biện trong sự thuyết giảng của Ngài, đấng Vô Thượng Sư có lần hùng hồn tuyên bố là Thần linh, nói cho đúng, cũng cần đến sự giải thoát cho chính họ. [Giáo Sư Rhys Dadis].
Ðức Phật không giải thoát con người, nhưng Ngài dạy con người phải tự chính mình giải thoát lấy mình, như chính Ngài đã tự giải thoát lấy Ngài. Con người chấp nhận giáo lý của Ngài là chân lý, không phải giáo lý này đến từ nơi Ngài, nhưng vì lòng xác tín cá nhân, thức tỉnh bởi những lời Ngài dạy, trỗi dậy bởi ánh sáng trí tuệ của chính mình. [- Tiến Sĩ Oldenburg, Một học giả Ðức].
Dường như người thanh niên bất diệt, hiền lành, ngồi khoanh chân trên hoa sen thanh tịnh với bàn tay phải dơ lên như khuyên nhủ như trả lời: “Nếu con muốn thoát khỏi sự đau khổ và sợ hãi, con hãy luyện tập trí tuệ và từ bi”. [Anatole France].
Sự khác biệt giữa đức Phật và một người bình thường giống như sự khác biệt giữa một người bình thường và một người mất trí. [- Một Văn Hào].
Nếu chúng ta hỏi, chẳng hạn, có phải vị trí một hạt nhân điện tử lúc nào cũng giữ nguyên không thay đổi, chúng ta phải trả lời “không”; nếu chúng ta hỏi có phải vị trí của một hạt nhân điện tử thay đổi theo thời gian, chúng ta phải trả lời “không”; nếu chúng ta hỏi có phải hạt nhân đó đang di động, chúng ta phải trả lời “không”. Ðức Phật cũng đã giải đáp như vậy khi có người hỏi tình trạng bản ngã của con người sau khi chết; nhưng những câu trả lời như trên không phải là những câu trả lời quen thuộc theo truyền thống khoa học ở thế kỷ 17 và 18. [J.Robert Oppenheimer].
Nếu một vấn đề nào đó cần được đề ra, vấn đề đó phải được giải quyết trong hài hòa và dân chủ theo đường lối dạy bảo của đức Phật. [- Tổng thống Nehru].
3. Cống hiến của Đức Phật với nhân loại:
Trong thế giới giông tố và xung đột, hận thù và bạo lực, thông diệp của đức Phật sáng chói như vầng thái dương rực rỡ. Có lẽ không bao giờ thông diệp của Ngài lại thiết yếu hơn như trong thời đại của thế giới bom nguyên tử, khinh khí ngày nay. Hai ngàn năm trăm năm qua đã tăng thêm sanh khí và chân lý của thông điệp này. Chúng ta hãy nhớ lại bức thông điệp bất diệt này và hãy cố gắng thi triển tư tưởng và hành động của chúng ta trong ánh sáng giáo lý của Ngài. Có thể chúng ta phải bình thản đương đầu cả đến với những khủng khiếp của thời đại nguyên tử và góp phần nhỏ trong việc khuyến khích nghĩ đúng (Chánh tư duy) và hành động đúng (Chánh nghiệp). [Tổng thống Nehru].
Trên quả địa cầu này, Ngài đem ý nghĩa những chân lý giá trị trường cữu và thúc đẩy đạo đức tiến bộ không chỉ cho riêng Ấn độ mà cho cả nhân loại. Ðức Phật là một nhà đạo đức vĩ đại kỳ tài chưa từng thấy có trên hoàn vũ. [Albert Schweizer, một nhà lãnh đạo triết học Tây Phương].
Sự thanh tịnh của tâm linh và lòng thương yêu tất cả sinh vật đã được dạy dỗ bởi đức Phật. Ngài không nói đến tội lỗi mà chỉ nói đến vô minh và điên cuồng có thể chữa khỏi bởi giác ngộ và lòng thiện cảm. [- Tiến Sĩ Radhakrisnan, “Ðức Phật Cồ Ðàm”].
Ðức Phật không phải là của riêng người Phật tử, Ngài là của toàn thể nhân loại. Giáo lý của Ngài thông dụng cho tất cả mọi người. Tất cả các tôn giáo khai sáng sau Ngài, đều đã mượn rất nhiều các tư tưởng hay của Ngài. [- Một học giả Hồi Giáo].
Khi chúng ta đọc những bài thuyết giảng của đức Phật, chúng ta cảm kích bởi tinh thần hợp lý của Ngài. Con đường đạo đức của Ngài ngay trong quan điểm đầu tiên là một quan điểm thuần lý. Ngài cố gắng quét sạch tất cả những màng nhện giăng mắc làm ảnh hưởng đến cái nhìn và định mệnh của nhân loại. [Tiến Sĩ S.Radhakrisnan,”Ðức Phật Cồ Ðàm”].
Ðức Phật là người cha nhìn thấy đàn con đang vui chơi trong ngọn lửa thế tục nguy hiểm, Ngài dùng mọi phương tiện để cứu các con ra khỏi ngôi nhà lửa và hướng dẫn chúng đến nơi an lạc của Niết bàn. [- Giáo sư Lakshimi Narasu, “Tinh Hoa Của Phật giáo”].
4. Giáo pháp của Đức Phật:
Ðọc một chút về Phật giáo là đã biết rằng hai ngàn năm trăm trước đây, người Phật giáo đã hiểu rõ xa hơn và đã được thừa nhận về những vấn đề tâm lý hiện đại của chúng ta. Họ đã nghiên cứu những vấn đề này từ lâu và đã tìm thấy câu trả lời. [- Tiến Sĩ Graham Howe].
Phật giáo chưa bao giờ ép ai theo dù dưới hình thức nào – hoặc ép buộc ý tưởng và niềm tin đối với người không thích, hoặc bằng bất cứ một sự tâng bốc nào, bằng lừa gạt hay ve vãn, hầu đoạt được thắng lợi để gia nhập vào quan điểm riêng tư của mình. Những nhà truyền giáo của đạo Phật không bao giờ thi đua để dành người quy nạp vào Ðạo như nơi chợ búa. [- Tiến sĩ G. P. Malasekara].
Chỉ nói về Phật giáo thôi, ta có thể xác nhận là tôn giáo này thoát khỏi tất cả cuồng tín. Phật giáo nhằm tạo trong mỗi cá nhân một sự chuyển hóa nội tâm bằng cách tự chiến thắng lấy mình. Nhờ đến sức mạnh và tiền bạc hay cả đến sự chinh phục để tác động mọi người vào đạo thì sao? Ðức Phật chỉ rõ một con đường giải thoát duy nhất để cho cá nhân tự quyết định nếu muốn theo tôn giáo này. [- Giáo Sư Lakshmi Nasaru, “Tinh Hoa của Phật giáo”].
Không thể cho rằng Phật giáo bị suy yếu, ngay hiện tại, vì Phật giáo bắt nguồn trên những nguyên tắc cố định chưa bao giờ bị sửa đổi. [- Gertrude Garatt].
Mặc dù người ta có thể được thu hút từ nguyên thủy bởi sự khoáng đạt của tôn giáo này nhưng người ta chỉ có thể tán dương giá trị thực sự của Phật giáo khi người ta phán xét kết quả tạo ra của tôn giáo này thông qua đời sống của chính mình từ ngày này qua ngày khác. [- Tiến Sĩ Edward Conze, Một học Giả Phật giáo Tây Phương].
Phật giáo là một tôn giáo tự giác, ít lễ nghi. Một hành động được thực thi với chính sự suy tư thì tự nó đã điều kiện hóa để không còn là một nghi lễ. Phật giáo nhìn bề ngoài có vẻ nhiều nghi lễ nhưng thực ra không phải như vậy. [- Tiến sĩ W.F.Jayasuriya, “Tâm lý và Triết lý Phật giáo”].
Là Phật tử hay không phải là Phật tử, tôi đã quan sát mọi hệ thống của các tôn giáo trên thế giới, tôi đã khám phá ra không một tôn giáo nào có thể vượt qua được về phương diện vẻ đẹp và sự quán triệt, Bát chánh đạo và Tứ diệu đế của đức Phật. Tôi rất mãn nguyện đem ứng dụng cuộc đời tôi theo con đường đó. [Giáo sư Rhys Davids].
Trên những giải đất mênh mông của thế giới, vận mệnh nhân loại vẫn còn tồn tại. Rất có thể trong sự tiếp xúc với khoa học Tây phương và cảm hứng bởi tinh thần lịch sử, giáo lý căn bản của Ðức Cồ Ðàm được phục hưng và thuần khiết, có thể chiếm một vị trí phần lớn trong hướng đi của vận mệnh nhân loại. [- H.G.Well].
Lý thuyết của Phật pháp vẫn đứng vững ngày nay không bị ảnh hưởng bởi tiến trình của thời gian và sự tăng trưởng kiến thức, vẫn giữ nguyên như lúc ban đầu bầy tỏ. Dù cho kiến thức khoa học tăng tiến đến thế nào trên chân trời trí óc của con người, trong phạm vi Giáo pháp (Dhamma) cũng vẫn có chỗ để thừa nhận và đồng hóa các khám phá xa hơn nữa. Về phương diện thu hút của lý thuyết nầy không dựa vào các khái niệm giới hạn của các tư tưởng sơ khai, về phương diện khả năng cũng không bị lệ thuộc vào những phủ định của tư tưởng. [- Francis Story, “Phật giáo, Một Tôn Giáo Thế Giới”].
Phật giáo là một phương thức làm sao để đạt được lợi lạc cao nhất từ cuộc sống. Phật giáo là một tôn giáo của trí tuệ mà ở đấy kiến thức và thông minh chiếm ưu thế. Ðức Phật không thuyết giảng để thâu nạp tín đồ mà là để soi sáng người nghe. [- Một Văn Hào Tây Phương”].
“Nếu có một tôn giáo nào đương đầu với các nhu cầu của khoa học hiện đại thì đó là Phật giáo. Phật giáo không cần xét lại quan điểm của mình để cập nhật hóa với những khám phá mới của khoa học. Phật giáo không cần phải từ bỏ quan điểm của mình để xu hướng theo khoa học, vì Phật giáo bao hàm cả khoa học cũng như vượt qua khoa học”.
“Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo toàn cầu, vượt lên trên mọi thần linh, giáo điều và thần học. Tôn giáo ấy phải bao quát cả phương diện tự nhiên lẫn siêu nhiên, đặt trên căn bản của ý thức đạo lý, phát xuất từ kinh nghiệm tổng thể gồm mọi lĩnh vực trên trong cái nhất thể đầy đủ ý nghĩa. Phật giáo sẽ đáp ứng được các điều kiện đó”. [Albert Einstein].
Theo SÁCH HIẾM
NIỀM TIN PHẬT GIÁO
Lê Sỹ Minh Tùng
[mp3j track="Âm thanh Audio@http://www.lesyminhtung.net/MP3/KinhThuLangNghiemGiangGiai_36_NiemTinPhatGiao.mp3" volslider="y" style="outline"]
Thiên Chúa giáo, Hồi giáo hay Tin lành chỉ tin có một Thượng đế duy nhất thì gọi là nhất thần giáo. Trong khi đó, đạo Khổng hay đạo Lão tin vào nhiều đấng thần linh nên những đạo này được gọi là đa thần giáo.
Ngược lại, đạo Phật không phải là nhất thần giáo, cũng chẳng là đa thần giáo mà cũng không phải là giáo điều chủ nghĩa tức là vị giáo chủ đưa ra bất cứ giáo điều gì cho dù đúng hay sai thì tín đồ bắt buột răm rắp tuân theo. Chính Đức Phật đã khẳng định rằng : “Ta không là Thượng đế, cũng không phải là thần linh, mà chỉ là một con người, nhưng con người đã chiến thắng thế gian”.
Đức Phật đã chiến thắng thế gian, nhưng Ngài không cần ngai vàng để ngự trị và cũng không cần thần dân để được tôn vinh. Ngài sống rất thảnh thơi với ba mảnh y và một bình bát, nhưng chiến thắng được tâm mình để sống với chơn tánh mới là cái chiến thắng vĩ đại của bậc Đại giác, Đại hùng vậy. Chỉ sau khi Ngài nhập diệt, con người mới tôn thờ Ngài, sùng tín Ngài như các vị thần linh. Tóm lại, Đức Phật chỉ là một đạo sư, là ngọn đuốc tuệ để giúp chúng sinh nương theo đó mà tìm ra con đường sáng, con đường giải thoát giác ngộ cho chính mình.
Để giải thích mối quan hệ giữa lòng tin và trí tuệ, Đức Phật dạy rằng :
“Người có lòng tin mà không có trí tuệ thì thường làm tăng trưởng vô minh. Người có trí tuệ mà không có lòng tin thì thường làm tăng trưởng tà kiến”.
Trí tuệ ở đây cần được hiểu là năng lực suy xét và phán đoán mọi sự việc cho nên nếu trí tuệ không có lòng tin vào Chánh pháp thì người tu tập dễ rơi vào tà kiến, tăng trưởng tự cao, tự đại, luôn cố chấp không thấy được chỗ sai lầm của mình. Ngược lại, người có lòng tin vào Chánh pháp mà thiếu đi trí tuệ để nhận hiểu và phân biệt đứng đắn thì dễ dàng lún sâu vào chỗ si mê, tăm tối, mê tín dị đoan.
Vì thế mà trong Bát Chánh Đạo tức là tám con đường chân chính giúp chúng sinh chuyển cuộc sống từ phàm đến thánh chỉ có chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định mà không hề có chánh tín. Đức Phật không phải là đấng thần linh nên Ngài không bắt buộc chúng sinh phải tin vào Ngài một cách tuyệt đối.
Ngược lại, Đức Phật dạy chúng sinh phải tư duy quán chiếu, suy nghiệm những lời Phật dạy một cách khách quan, đứng đắn thì mới có lợi ích cho mình. Đức Phật muốn chúng sinh thấu hiểu chánh pháp để thấy biết đúng, suy nghĩ đúng mà có cuộc sống thanh bình an lạc thì lúc đó con người đâu còn tin vào tà kiến, mê tín dị đoan. Vì thế hãy lắng nghe thông điệp của Đức Phật chính là con đường sống cao thượng của cuộc đời :
.
“Hãy tránh xa tất cả những hành động tội lỗi, trau dồi cuộc sống bằng những hành động tốt, thanh lọc tâm trí khỏi những ý nghĩ bất tịnh”.
.
Trước khi nhập diệt, Đức Phật dạy rằng:
“Các con là những hải đảo, những ngọn đuốc cho chính mình. Hãy nương tựa vào chính mình, không nương tựa vào nơi nào khác”.
.
Trong kinh Pháp Cú, Phật lại dạy thêm :
“Các con hãy tự thắp đuốc lên mà đi! Các con hãy lấy Pháp của ta làm đuốc! Hãy theo Pháp của ta mà tu giải thoát! Đừng tìm sự giải thoát ở một kẻ nào khác, đừng tìm sự giải thoát ở một nơi nào khác, ngoài các con”.
Và sau cùng Đức Phật dạy rằng :
“Các con hãy tự cố gắng, Như Lai chỉ là kẻ dẫn đường”.
Đạo Phật là tôn giáo duy nhất trên hoàn cầu xác định rằng cánh cửa thành công để đạt đến cứu cánh giải thoát giác ngộ phải mở rộng cho tất cả mọi người, từ nam nữ, lớn nhỏ, sang hèn, cao thấp, đạo đức hay tội lỗi. Nếu chúng sinh biết cải thiện đời sống trong sạch, hóa giải hết phiền não vô minh thì sẽ có được Bồ-đề, Niết bàn như Phật.
Không phải ngày nay con người mới nghe đến những tôn giáo thuộc về “Thiên chủ tạo vật” mà vào thời Đức Phật đã có những giáo thuyết như vậy rồi. Đó là “Thượng đế tạo ra tất cả mọi người, mọi vật. Thượng đế chịu trách nhiệm tất cả mọi việc. Thượng đế ban thưởng và tha thứ tội lỗi của chúng ta. Thượng đế chịu trách nhiệm về cuộc đời chúng ta sau khi chúng ta chết. Thượng đế sẽ cho ta lên thiên đường hay bắt ta xuống địa ngục”. Ở đây, Đức Phật không hứa hẹn hạnh phúc hay ban thưởng cho những ai tự nhận là tín đồ của Ngài và Ngài cũng không hứa hẹn cứu rỗi cho những ai đặt niềm tin nơi Ngài. Đức Phật không khuyên các đệ tử của Ngài đi cải đạo dân chúng, những người mà nếu không theo sẽ bị đọa vào địa ngục.
Ngài và tín đồ của Ngài không chỉ trích những người khác đạo là những người phạm tội sẽ bị đọa vĩnh viễn nơi địa ngục. Theo tinh phần Phật giáo, cả đến những người không đạo nhưng biết sống trong phẩm hạnh và có lòng từ bi thì vẫn có thể lên thiên đường như thường. Đối với Ngài, tôn giáo không phải là sự mặc cả, mà là con đường sống cao thượng để đạt đến cứu cánh tột đỉnh là giải thoát giác ngộ. Đức Phật không muốn các tín đồ của Ngài tin tưởng trong mù quáng. Ngài muốn chúng sinh phải biết suy nghĩ và thấu biết.
Phật giáo là con đường cao thượng cho đời sống mà nơi đó, nhân đạo, bình đẳng, công bằng và an lạc chiếm vị trí tối thượng. Đức Phật phủ nhận có đấng Phạm thiên, Thượng đế vì chỉ có ta mới chính là Thượng đế của chính mình và chỉ có ta mới có thể tự lèo lái con thuyền định mệnh của mình được. Đức Phật không dạy phải cầu nguyện và sùng bái Ngài để được Ngài tha thứ cho các tội lỗi. Thanh tịnh hay ô nhiễm trong tư tưởng của chúng sinh tùy thuộc nơi chúng sinh. Không một đấng thiêng liêng, Phật hay một tha nhân nào có thể làm ô nhiễm hay thanh tịnh tư tưởng của người khác được. Ngay cả Niết bàn là hạnh phúc tuyệt đối cũng thế, khi chúng sinh tự mình quét sạch được những dục vọng, luyến ái và vị kỷ thì chính họ sẽ nghiệm chứng sự an lạc tịch diệt của Niết bàn chớ Niết bàn không phải do Như Lai ban tặng được.
Một ngày nọ, Đức Phật thấy những người Jalita lặn lội dưới nước trong khi tuyết xuống liên tiếp trong 7 ngày đêm để tế thần lửa tại bờ sông Gaya, Đức Thế Tôn dạy rằng :
“Sự trong sạch do rửa bằng nước không bao giờ có. Người nào tắm trong giòng nước Chân thật và thiện pháp thì người đó mới là người trong sạch”.
Đức Phật đã khẳng định rằng tất cả các thứ nước trên thế gian này kể cả nước thánh thì không có thứ nước nào rửa sạch được lòng hung ác để trở thành tâm lương thiện. Chỉ có chân lý Tứ Diệu đế và Thánh pháp mới làm cho con người trở nên trong sạch, trở thành Thánh nhân. Đó chính là nước vô hình rửa được vô minh phiền não trong tâm của chúng sinh....(xem thêm)
Source: thuvienhoasen.
MahaPariNirvana Temple: nơi Ðức Phật đã nhập Niết Bàn.
Câu Thi Na – nơi Ðức Phật nhập diệt
Từ thành Ca Tỳ La Vệ, Ngài Huyền Trang đi về phía đông, qua 500 dặm rừng rậm, đến xứ Câu-thi-na-yết-la (Kucinagara, bây giờ là Kasi), là nơi đức Phật đã nhập diệt. Ngài Huyền Trang đến khu rừng Sa La (Cala) nơi đức Phật đã bảo ông A Nan treo võng cho Ngài nằm nghỉ. Và đó cũng chính là nơi yên nghỉ cuối cùng của Ngài.
Rừng cây, hoa lá của vùng này đã có diễm phúc nghe những Pháp âm vô cùng quý giá của Ngài trước khi Ngài nhập diệt, như ” … Này, các người hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi! Hãy lấy Pháp của ta làm đuốc, hãy theo Pháp của ta mà tự giải thoát. Ðừng tìm sự giải thoát ở một kẻ khác! Ðừng tìm sự giải thoát ở một nơi nào khác” … Hoặc: “Này các Tỳ kheo! Các người đừng nghe dục vọng mà quên lời ta dặn. Mọi vật ở đời không có gì quý giá. Thân thể rồi sẽ tan rã. Chỉ có Ðạo ta là quý báu. Chỉ có chân lý của Ðạo ta là bắt di bất dịch!”. “Hãy tinh tấn lên để giải thoát!”
Ngài Huyền Trang đi viếng khắp cả vùng này. Ðây là nền nhà trong ấy ông Thuần Ðà đã dâng cúng bữa cơm cuối cùng của đức Phật. Ðây là nơi nhập diệt. Ðây là nơi làm lễ trà tỳ (hỏa táng). Ðây là nơi các vị quốc vương Ấn Ðộ chia Xá lợi của Phật …
Chiêm bái ở đây xong, Ngài Huyền Trang vượt nhiều rừng núi để đi đến thành Ba La Nại (Bénarès), viếng vườn Lộc Uyển.
.
Nguồn: Kinh Ðiển Phật Pháp.
Nơi đức Phật nhập niết bàn tại Kushinagar (Ấn Độ).
Lộc-uyển là nơi mà Ðức Phật đến thuyết pháp lần đầu tiên, sau khi thành đạo, cho năm người bạn đồng tu của mình là nhóm ông Kiều Trần Như.
Vườn này nằm ở ngoại ô thành Ba La Nại. Nhóm ông Kiều Trần Như gồm năm tu sĩ, ban đầu cùng tu với Ðức Phật, theo phương pháp khổ hạnh. Ðược ít lâu, nhận thấy phương pháp này không có hiệu quả, trái lại cứ làm cho thân thể mỗi ngày mỗi gầy yếu, đức Phật đã rời nhóm ông Kiều Trần Như và phương pháp tu hành của họ.
Ngài trở lại ăn uống như thường, và bị nhóm ông Kiều Trần Như chế nhạo, khinh rẻ. Sau một thời gian tu luyện một mình, Ðức Phật đã thành đạo Chánh đẳng Chánh giác. Ngài trở về vườn Lộc Uyển và trình bày sự giác ngộ của mình cho năm người bạn đồng tu là nhóm ông Kiều Trần Như nghe. Năm người này trở thành năm đệ tử đầu tiên của ngài.
Từ đó Lộc Uyển trở thành một đạo tràng mà Ðức Phật Thích Ca thường tới lui thuyết pháp. Vua A Dục đã dựng lên ở đây một trụ đá chạm trổ rất đẹp để đánh dấu nơi thuyết pháp đầu tiên của Phật.
Vườn Lumbini: nơi Ðức Phật đã Giáng Sanh.
Trụ Ðá Vua A Dục đã ghi khắc để lại.
Tại vườn Lộc Uyển, Ngài giảng Kinh Chuyển Pháp Luân cho năm vị tu sĩ trước đây đã từng sống chung với Thái tử Tất đạt ta khi còn theo pháp tu Khổ hạnh.
Trong bản Kinh Chuyển Pháp Luân, Ðức Phật đã chỉ rỏ con đường Trung Ðạo, trình bày cặn kẽ bốn Chơn lý Nhiệm mầu (Tứ Diệu Ðế) và con đường đưa tới Thánh quả, thoát khỏi cảnh Luân hồi và chứng đắc Niết Bàn, tức là Bát Chánh Ðạo. Sau thời pháp, ông Kiều Trần Như (Kondanna) chứng được quả vị Tu đà huờn.
Bốn vị tu sĩ kia là các ông Bà-sa-ba (Vappa), Bạt-đề (Bhaddiya), Ma-ha-nam (Mahanama) và Át-bệ (Assaji) vẫn chưa chứng quả. Ðức Phật liền lưu lại đây và giảng tiếp Kinh Vô Ngã Tướng, nhằm mục đích giúp cho bốn vị tu sĩ còn lại được bước vào giòng nước Thánh. Như thế, Kinh Vô Ngã Tướng chính là bản kinh thứ nhì trong Tam Tạng Kinh Ðiển vậy.
Source: Kinh Ðiên Phât Pháp
Linh Thứu Sơn: nơi Ðức Phật đã thuyết giảng những Bộ Kinh quan trọng.
Ðức Phật đã thuyết giảng Diệu Pháp Liên Hoa Kinh, Bộ Kinh Ðại Thừa cao siệu nhất.
Linh Thứu Sơn.
Nơi Phật Nhập Niết Bàn Kusinagara
Kusinagara hay Kusinara (Câu Thi na) là nơi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã nhập niết bàn năm Ngài 80 tuổi dưới hai tàng cây Sa La. Giống như các thánh địa khác liên quan đến những biến cố lịch sử đời Đức Phật, Kusinagara đã trở thành một thánh địa quan trọng để các Phật tử đến chiêm bái đãnh lễ.
Thánh tích Kushinagar tọa lạc tại thành Kushinagar, thuộc tiểu bang Utta Pradhesh, cách ga xe lửa Gorakhpur khoảng 50 km. Nhìn vào bản đồ Ấn Độ, có thể xác định vị trí của Kushinagar tọa lạc gần như là trung tâm của những thánh tích khác như: Lumbini (Lâm-tỳ-ni thuộc nước Nepal), Vaishali (Tỳ-xá-li), Sarnath (vườn Lộc uyển),… Căn cứ theo đường chim bay, Kushinagar cách Lumbini khoảng 100 km, cách Vaishali khoảng 150 km, cách Sarnath khoảng 200 km và cách Bodhgaya khoảng 300 km.
Văn học Phật giáo
Phật học không thuộc về riêng ai hết. Văn học Phật giáo là sự sáng tác của từng cá nhân góp lại, xuất phát từ nguồn cảm xúc của các hiện tượng đời sống, được miêu tả, phản ảnh trực tiếp, bằng nhận thức, lý giải và thái độ sống động qua những lời Đức Phật đã dạy.
Một trong những nét đơn giản của Văn học Phật giáo là bản chất của thuật ngữ, luôn luôn mang tính nhắc nhở, hướng dẫn tinh thần cho mỗi cá nhân, tự chiêm nghiệm, tự kiểm chứng, bằng những trình độ tu tập khác nhau, mà tìm ra phương cách dung hòa, hầu giúp cho mình và cho người có một cuộc sống tốt đẹp, trong gia đình và xã hội.
Điều này có thể được diễn đạt một cách rõ ràng bằng Tám chữ Chánh trong con đường ở giữa mà Đức Phật đã tìm ra để làm bánh xe chuyển Pháp của Ngài. Những lời nói của Đức Phật đã được ghi chép lại, theo các dòng tư tưởng khác nhau và phân chia ra thành nhiều thể loại sáng tạo của văn bản như : ” Văn xuôi hay thơ…”. Mục đích là để chỉ dẫn cho người đọc, người nghe, sự lợi ích của việc quy y, hành trì Phật pháp.
Kinh Phật là nền văn học đặc trưng trong sinh hoạt nhân gian, bởi vì, đời sống của Đức Phật và các tăng, ni, vốn sống giữa nhân gian, không mang tính chất của sinh hoạt thành thị hay một thế giới nào khác. Tùy cơ duyên, mà Ngài và các đệ tử đưa ra những bài thuyết pháp thích nghi, không ngoài ước vọng giải thoát để làm lợi ích toàn diện cho mọi người.
Dòng văn chương bình dân này, thuộc tính đa, khái quát, hình tượng, liên tưởng… và thường không chỉ một nhân vật nào cụ thể, mà chỉ một hiện tượng nổi bật, trong hoàn cảnh nào đó bằng sự thẩm định chính xác và rất rõ ràng, thí dụ như :
Tứ Diệu Đế là sự đúc kết lại của một cái nhìn tổng quát về sự khổ thường trực của con người và cách giải thoát cái khổ này trong tiến trình thay đổi không dừng của bốn giai đoạn : Sanh, già, bịnh, chết, của muôn loài.
Trong giai đoạn phát triển nguyên thủy của Phật học, lời Đức Phật dạy chủ yếu là sự truyền miệng trong phạm vi đạo đức học, mang tính cách nội tại, để nhắc nhở con người sống đời hướng thiện, bằng bốn chữ : TỪ, BI, HỶ, XẢ.
Văn học Phật giáo không phải là một vật phẩm bất biến, mà là một quá trình tương tác giữa những lời dạy của Đức Phật và người đang đi tìm đạo hay đang tu đạo của Ngài, thông qua ngôn ngữ trong sự kiến tạo xã hội của con người, luôn luôn biến chuyển theo luật nhân quả, sinh ra và diệt đi, không ngừng.
Đây cũng chính là lý do mà Văn học Phật giáo có thể, luôn luôn, được hiểu theo nhiều cách, dựa trên phương diện thời gian, không gian, bao gồm : quá khứ | hiện tại | tương lai, trong những hoàn cảnh khác nhau.
Hình ảnh là nguồn cảm hứng vô tận của văn học Phật giáo nguyên thủy. Đức Phật là hình ảnh của một con người, khơi nguồn từ lẽ vô thường, từ tính chất mong manh của cuộc sống. Một con người được mô tả trong sự sống bình dị, không ngoài mục đích duy nhất của đời sống, là cởi bỏ mọi ràng buộc cho muôn loài.
Văn học Phật giáo là cái trọng tâm toàn diện bao la được thấy : Một là Tất cả và Tất cả là Một, mà Pháp giới duyên khởi có nói rất rõ từng chi tiết.
Văn học Phật giáo cũng có thể lý luận tương tự đối với tính liên kết của các Kinh văn. Mỗi Kinh văn đều có sự dẫn chiếu về nội dung hay ý nghĩa liên quan đến những Kinh văn khác, nhưng điều này không bắt buộc phải nói là bất kỳ Kinh văn nào cũng đều có dẫn chiếu này.
Văn học Phật giáo thường mang tính đối thoại và tình huống qua những đề tài, giản dị, súc tích, sinh động thú vị hay đẹp, giữa Đức Phật và người học Phật, dựa trên nền tảng giáo dục, dùng trí tuệ để nhận xét sự việc làm chuẩn.
Phật học không thuộc về riêng ai hết. Văn học Phật giáo là sự sáng tác của từng cá nhân góp lại, xuất phát từ nguồn cảm xúc của các hiện tượng đời sống, được miêu tả, phản ảnh trực tiếp, bằng nhận thức, lý giải và thái độ sống động qua những lời Đức Phật đã dạy.
Hãy nên can đảm tự sử dụng trí tuệ của chính mình để xây dựng nền Văn học Phật giáo Việt Nam, như các vị thầy tổ và các triều đại nhà Vua đã làm trong tinh thần, hòa đồng, tự chủ, tự lực, tự cường và sự thanh cao giải thoát của đạo Phật, cho những ai muốn theo con đường chân thiện mỹ mà Đức Phật chỉ dạy trong đời sống thực tại này.
Kính bút
TS Huệ Dân
Theo: chua-phuoc-binh.com
Niệm Phật và niệm Bụt khác nhau thế nào?
Ý nghĩa không khác nhau, chỉ khác nhau về cách phát âm. Phật và Bụt đều là cách phát âm của người Việt từ chữ Buddha. Cách phát âm chữ Phật có trong ngôn ngữ Việt Nam, ít nhất là trải dài 2.000 năm và cách phát âm chữ Bụt có trong ngôn ngữ Việt Nam, nhưng người Việt ít sử dụng. Khái niệm Bụt trong thực tế đã bị “dân gian hóa” trở thành một kiểu thần tiên cứu nạn (thấy rõ trong các truyện dân gian) chứ không còn là hình ảnh vị Phật từ bi giác ngộ. Chữ Phật đọc trực tiếp từ chữ ・ﾅ hay ・ﾅ ・ﾉ của Trung Hoa. Người Trung Hoa, chính xác là vào đời Hán, dùng những chữ này để phiên âm chữ Buddha và đọc theo âm riêng của họ, nhưng người Việt chúng ta lại tự mô phỏng theo đó để hình thành hệ thống ngữ âm riêng của mình gọi là âm Hán-Việt, đến nay vẫn tồn tại, trong khi ngữ âm gốc của Trung Hoa thì đến các đời Đường, Tống… đã thay đổi rất nhiều. Ngữ âm Phật (của người Việt) đã trở thành định âm của truyền thống người Việt và đã được phổ cập trong mọi thành phần xã hội Việt Nam từ tín ngưỡng, đạo đức tâm linh đến văn hóa giáo dục và ngay cả các văn bản pháp quy thuộc các tổ chức hành chánh xuyên suốt mọi thời đại. Người Trung Hoa ngày xưa phát âm Buddha là Bột-đà hay Bột-tha và ngày nay tiếng Trung Hoa (phổ thông) phát âm Buddha là Fó. Vì vậy, Phật hay Bụt đều là cách phát âm của người Việt có tính cách độc lập với ngữ âm Trung Hoa.
Ta niệm Phật hay niệm Bụt với tâm không chuyên nhất, với tâm cầu kỳ lập dị, tranh chấp mới cũ, đúng sai, thì cho dù ta niệm Phật hay niệm Bụt cũng chẳng có hiệu quả gì.
Trái lại, có những người chẳng niệm Phật, niệm Bụt gì cả nhưng họ sống với tâm khiêm tốn, nhiệt tình đối với hết thảy công việc bằng tâm vô cầu, nói cười đứng đi trong giác niệm và tĩnh lặng nên thành tựu vô lượng công đức, được sanh vào cõi Phật ngay trong hiện tiền.
Vì vậy, nếu ta niệm Phật hay Bụt với tâm khiêm tốn, không lập dị, cầu kỳ, không liên hệ mới cũ, không thiên chấp đúng sai, thì phước đức cho ta và lợi ích cho muôn loài .
” Ta niệm Phật như vậy, mỗi ngày đi qua đời ta là mỗi ngày đưa ta đi về với sự giác ngộ, với quê hương đích thực rộng lớn, tự do và bình an”
Source: Giác Ngộ
XIN ĐỪNG NHẦM LẪN GIỮA PHƯƠNG TIỆN VÀ CỨU CÁNH
BỤT hay PHẬT đều cùng một nghĩa. Cứ tùy duyên, tùy cảnh, tùy thích mà dùng miễn là đừng lạc dẫn, đừng lầm lạc ý nghĩa Bụt hay Phật là Tiên, Thánh, Thần hay thậm chí là Thượng Đế “Toàn Năng”. Vả lại, điều mà chúng ta cùng nhắc nhở với nhau ở đây là xin đừng và không nên lầm lẫn giữa Phương Tiện và Cứu Cánh. Bụt, Phật hay Boudha, Buddhã hay Bột Đà hay bất cứ từ nào chỉ đấng Giác Ngộ đều là phương tiện diễn đạt, tự nó không phải là cứu cánh. Cứu cánh của người học Phật là tu hành làm sao để dứt cho được nghiệp quả, thoát khỏi vòng sanh tử luân hồi, kiến Tánh thành Phật.
Source: Giao Ðiểm
NƯƠNG TỰA TAM BẢO
Tùy thuận trí
Thích Nhất Hạnh
Quay về nương tựa nơi Tam Bảo
Trong đạo Bụt, đối tượng của sự quy y là Bụt, Pháp và Tăng. Chúng ta thường nghĩ là mình đã hiểu nhưng thật ra có lẽ ta chưa hiểu rõ thế nào là quy y Tam Bảo. Nếu thực sự quy y Tam Bảo thì ta sẽ có hạnh phúc ngay lập tức, ta không còn do dự hay nghi ngờ nữa và ta có rất nhiều năng lượng. Chúng ta phải hiểu rõ thế nào là Bụt, Pháp, Tăng thì ta mới có chỗ nương tựa đàng hoàng.
Sáng nay đại chúng đã tụng bài “Chắp tay búp sen“. Đây là một bài nương tựa Tam Bảo dành cho trẻ em. Tôi đã phải để cả năm mới viết xong bài này, tại vì viết một bài tụng cho trẻ em rất là khó, ngôn ngữ dùng phải đơn giản để các em có thể hiểu được. Khi làm xong tôi rất mừng. Trong bài có định nghĩa thế nào là Bụt, Pháp và Tăng.
Nếu so sánh với Tam Bảo của Phật giáo thì ta thấy Chúa Ba Ngôi của Thiên Chúa giáo khó hiểu hơn, trừu tượng hơn. Bụt, Pháp và Tăng là những cái gì rất cụ thể. Trong bài tụng viết cho thiếu nhi, Bụt được định nghĩa là một vị thầy chuyên dạy hai thứ là hiểu và thương. Chúng ta tự hỏi mình đã biết thương, biết hiểu chưa? Nếu biết hiểu và biết thương thì ta là một người có hạnh phúc. Nếu ta không có hạnh phúc, ta không thấy thoải mái trong đời sống hằng ngày là tại vì ta chưa biết hiểu, ta chưa biết thương. Bụt trước hết là một vị thầy dạy hiểu và thương và vị thầy này có rất nhiều phụ tá. Hiểu được cũng khó mà thương được cũng khó.
Hiểu và thương được mình trước khi hiểu
và thương được người khác
Trước hết, ta phải hiểu được mình là ai. Ta phải hiểu được những yếu kém, những khổ đau, những bế tắc của mình. Ta cũng phải hiểu được luôn những yếu tố tích cực mà ta chưa bao giờ thấy trong ta. Muốn hiểu được, ta cần phải có rất nhiều công phu. Ta tưởng ta hiểu được mình rồi nhưng thực ra ta chưa hiểu được mình nhiều, hơn nữa đôi khi ta còn hiểu lầm. Ta chưa biết mình là ai. Ta chưa hiểu được nỗi khổ niềm đau, ta chưa thấy được giá trị của mình. Những điều Bụt dạy giúp cho ta hiểu được chính mình. Hiểu được thì ta sẽ chấp nhận được mình. Trong chúng ta có những người không chấp nhận được cha mẹ, dòng họ và không chấp nhận được chính bản thân mình tại vì họ không có khả năng hiểu.
Bụt dạy những phương pháp quán chiếu để chúng ta có thể hiểu được chính mình, để chúng ta có thể chấp nhận và thương được chính bản thân mình. Hiểu được mình, chấp nhận và thương được mình thì mới có thể nghĩ tới chuyện hiểu người khác, chấp nhận và thương người khác. Nếu không thì càng thương ta càng làm cho người kia khổ. Đáng lý ra thì tình thương phải mang lại hạnh phúc, nhưng trong phần lớn các trường hợp thì càng thương ta lại càng làm cho người kia khổ và ta cũng khổ theo. Đó không phải là tình thương. Vì vậy ta cần một vị thầy dạy ta thương. Bụt là một vị thầy rất thực tế. Ngài dạy trước tiên ta phải hiểu, chấp nhận và thương được mình. Sau đó ta mới có thể hiểu, chấp nhận và thương được người khác.
Là một người xuất gia, ta có chí hướng muốn giúp đời. Nhưng nếu trong tâm ta còn nhiều khổ đau, bức xúc, bất mãn, cô đơn thì ta sẽ không có hạnh phúc. Ta không hiểu được mình, ta không chuyển hóa, không thương được ta thì làm sao sau này ta có thể giúp được cho người khác? Vì vậy trong những ngày tháng tu tập, ta phải làm thế nào để hiểu, chấp nhận và thương được chính mình.
Chúng ta thường than rằng: “Không ai hiểu tôi, không ai thương tôi!“ Trong khi đó thì ta không hiểu ta và ta cũng không thương được ta. Ta không hiểu, ta không thương được ta thì làm sao ta làm cho người khác hạnh phúc? Người xuất gia cũng như người tại gia, nếu ta không có hạnh phúc thì ta cũng không có khả năng giúp được cho ai.
Phật thân
Bụt nói Ngài không phải là một vị thần linh. Bụt trước tiên là một con người như tất cả chúng ta. Siddharta đã từng là một con người như chúng ta và cũng đã từng khổ đau. Có những điều kiện vật chất đầy đủ và những quyền hành, danh vọng trong hoàng gia nhưng Siddharta không cảm thấy hạnh phúc. Siddharta đã bỏ hoàng cung để đi tìm hạnh phúc và đã khám phá ra rằng hạnh phúc thật sự đó từ hiểu và thương mà có, hiểu và thương được mình để có thể hiểu và thương người khác. Điều này cha của Ngài và các vị quan triều đình, các nhà chính trị đã không làm được, vì vậy Ngài không muốn đi theo con đường của họ. Ngài muốn tìm một con đường khác, đó là tâm chí của Siddharta.
Chúng ta đi xuất gia hay đi tu tập là để tìm một con đường khác, một con đường có thể đem lại hạnh phúc. Đó là con đường của hiểu và thương, mà Bụt là một vị thầy dạy cho ta hiểu và thương. Chúng ta tới với Bụt không phải là vì Bụt có quyền phép có thể ban những phép lạ làm cho ta hết đau khổ. Đó là mê tín, không phải là đạo Bụt. Bụt là một vị thầy chỉ cho chúng ta phương pháp tu tập để giúp cho ta có thể hiểu và thương. Bụt không phải là một vị thần linh. Chúng ta phải tự cứu lấy mình, Bụt chỉ giúp chúng ta mà thôi. Trong kinh có nói: “Bờ bên kia là bờ của hạnh phúc, tự do. Đứng bên này ta không thể cầu nguyện để bờ bên kia chạy sang bên này cho ta bước lên. Ta không thể gọi Bờ bên kia ơi, hãy sang bên này cho ta bước lên, mà ta phải làm bè, làm thuyền, rồi dùng bè hay thuyền đó để chèo sang bờ bên kia“. Đó là phương pháp của Bụt. Vì vậy cầu nguyện không phải là phương pháp hay nhất trong đạo Bụt.
Pháp thân
Trong đạo Bụt, phương pháp hay nhất là hành trì để có thể hiểu và thương. Có những phương pháp rất hay mà nếu hành trì theo đúng thì chúng ta có thể bỏ bờ bên này và sang bờ bên kia rất nhanh. Muốn bay từ đây sang Mỹ chúng ta phải mất ít nhất là bảy giờ đồng hồ. Nhưng ta đang giận mà ta biết điều phục cơn giận thì chỉ trong vài phút là ta có thể vượt thoát sang bờ bên bên kia tức là bờ của sự không giận dữ. Khi đang bị trấn ngự bởi sự giận dữ là ta ở bờ bên này, dập tắt được ngọn lửa giận dữ thì ta qua bờ bên kia ngay. Paramita có nghĩa là bờ bên kia. Đó không phải do sự cầu nguyện mà là do sự thực tập mà có.
Hơn nữa Bụt không phải là một vị thầy bên ngoài mà còn là vị thầy bên trong, tại vì mỗi chúng ta đều có tính Bụt trong lòng. Chúng ta có khả năng hiểu và thương, đó là Bụt bên trong. Nếu ta không có hạt giống của hiểu và thương thì làm sao mà có hy vọng. Nhưng vì chúng ta đều có hạt giống của hiểu và thương nằm trong chiều sâu tâm thức cho nên chúng ta mới có hy vọng. Đó gọi là Phật tánh. Chúng sanh, ai cũng có Phật tánh cho nên vị thầy mà ta quy y đó nằm ngay trong tâm thức của ta. Chúng ta phải có niềm tin là mình làm được, nếu Siddharta đã làm được thì chúng ta cũng làm được. Như vậy mới thật sự là quy y. Quy y không phải là nương tựa vào một thế lực bên ngoài mà trước hết là nương tựa vào thế lực bên trong. Ta phải tin rằng mình có thể làm được chuyện đó, nếu không tin thì ta sẽ không có tương lai. Đó là chuyện chuyển hóa khổ đau, có hạnh phúc, có khả năng hiểu, thương và làm hạnh phúc cho người. Có niềm tin thì ta có hạnh phúc ngay. Khi tin vào Phật tánh, tin vào vị thầy đang dạy cho ta hiểu và thương thì ta cũng tin vào Pháp. Pháp là phương pháp hành trì, nhờ phương pháp đó mà ta có thể vượt sang bờ bên kia. Bụt là gì? Bụt là người có Pháp, ta có thể học được Pháp của Bụt. Mỗi người trong chúng ta phải có công phu thực tập và phải biết cách thực tập. Ví dụ như học làm đậu hủ vài ngày thì ta biết cách làm đậu hủ, mỗi khi có đủ điều kiện thì ta có thể làm được đậu hủ. Nếu biết phương pháp thì ta có thể chuyển hóa được nỗi buồn, cơn giận và chế tác được niềm vui, hạnh phúc. Không có Pháp ta sẽ không làm được, vì vậy ta phải quy y Pháp.
Pháp không phải là một cái gì ở bên ngoài cũng như biết làm đậu hủ không phải là cái gì ở bên ngoài. Pháp là phương pháp đưa ta từ bến mê mờ sang bờ giải thoát, từ bến khổ đau sang bờ an lạc. Nếu không có Pháp thì người kia không phải là Bụt và ta cũng không có tánh Bụt trong lòng.
Mỗi người có hình hài bằng xương thịt của mình gọi là nhục thân. Nhưng nếu có thực tập thì chúng ta cũng có Phật thân(Buddha body), tại vì chúng ta tin rằng mình có hạt giống của hiểu và thương. Mỗi người đều có Phật thân. Nếu học được phương pháp tu tập, biết thở, biết cười, biết đi, biết lắng nghe, biết hiểu, biết chuyển hóa thì ta có Pháp thân. Có Pháp thân rồi thì ta không còn lo sợ nữa, đi đâu ta mang Pháp thân đi theo, có khó khăn thì ta mang Pháp thân ra để giải quyết. Pháp thân là vật tùy thân của ta.
Tăng thân
Thân thứ ba là Tăng thân. Tăng thân rất quan trọng. Sau khi Siddharta thành đạo, mục đích đầu tiên của Ngài là xây dựng một Tăng thân. Siddharta biết rằng nếu không có một Tăng thân thì cho dù là một vị Bụt cũng không làm nên được sự nghiệp gì. Chính Bụt cũng nương tựa Tăng thân. Nếu không có thầy Sariputra, thầy Mahamogalla, thầy Katyayana, v.v… thì Bụt cũng không làm nên được sự nghiệp giúp đời như ta đã thấy. Vì vậy Tăng thân rất quan trọng.
Tăng thân là đoàn thể của những người thực tập theo Bụt, gồm những người có khả năng chế tác được niệm, định và tuệ, những người biết chuyển hóa khổ đau và chế tác được an lạc. Cố nhiên là có những người giỏi hơn những người khác. Dù Tăng thân chưa được toàn hảo nhưng ta thấy trong Tăng thân có năng lượng của niệm, định và tuệ, có khả năng chế tác niềm vui và chuyển hóa khổ đau. Vì vậy ta phải nương tựa vào Tăng thân. Là người xuất gia hay người tại gia, ta sẽ không làm nên việc gì nếu ta không có niềm tin nơi Tăng thân và không nương tựa vào Tăng thân. Chính Đức Thế Tôn cũng phải nương tựa vào Tăng thân. Nếu không có những người như thầy Xá Lợi Phất thì Bụt đã không thực hiện được sự nghiệp độ sinh kéo dài đã mấy ngàn năm.
Tăng thân là gì? Tăng thân là chỗ cho ta nương tựa, vì vậy ta phải đi với Tăng thân như một dòng sông. Có người hỏi Đức Thế Tôn:
Làm sao để giọt nước này đừng bốc hơi?
Đức Thế Tôn nói:
Cho nó xuống dòng sông.
Nếu ở một mình thì thế nào giọt nước cũng bốc hơi. Nhưng khi nó đồng nhất mình với dòng sông thì nó có thể đi ra biển. Chúng ta cũng vậy, người xuất gia hay tại gia mà có chí nguyện giúp đời thì ta phải biết nương tựa Tăng thân. Ta phải để cho Tăng thân giúp ta, hướng dẫn ta, giáo dưỡng ta, chỉ đường cho ta đi. Nếu ta không có niềm tin nơi Tăng thân, không nương tựa Tăng thân thì chắc chắn là ta không có tương lai.
Thân là một cơ thể được làm bằng những tế bào. Trong thân ta có hàng tỷ tế bào, nhưng không có tế bào nào đơn độc cả. Những tế bào đều làm việc chung, mỗi tế bào đều đi theo hòa điệu với các tế bào khác. Nếu một tế bào sống riêng lẻ không nương tựa vào những tế bào khác thì tế bào đó sẽ chết. Là người xuất gia hay người tại gia, ta phải nương tựa vào Tăng thân để được hướng dẫn và bảo hộ. Đó gọi là nương tựa Tăng thân.
Nhìn vào trong cơ thể của mình, ta thấy hàng tỷ tế bào nhưng không có tế bào nào muốn làm chủ cả. Các tế bào sống bên cạnh nhau và mỗi tế bào có những phương tiện để truyền thông với những tế bào khác. Điển hình nhất là các tế bào thần kinh não bộ, mỗi tế bào đều dính với hàng trăm, hàng ngàn tế bào khác, và các tế bào óc liên lạc với nhau thường xuyên. Nhờ liên lạc với nhau thường xuyên như vậy nên các tế bào óc mới chế tác được những ý niệm, những tư tưởng, những quyết định mà không cần có một chỉ huy trưởng để điều động.
Tăng thân cũng vậy. Tăng thân là một cơ thể, trong đó mỗi người chúng ta là một tế bào. Chúng ta phải có sự truyền thông thường xuyên với các tế bào khác trong Tăng thân. Như vậy chúng ta mới có sự hòa điệu, chúng ta giúp nhau, nâng đỡ nhau. Nếu có những tế bào hơi yếu thì nhờ sống chung với những tế bào khác mà chúng được nuôi dưỡng và mạnh lên. Mỗi tế bào đều phải thải ra những chất dư thừa và tiếp thu những chất dinh dưỡng. Các tế bào liên hệ với nhau để làm công việc đó, để tế bào nào cũng có thể tiếp nhận chất dinh dưỡng và thải ra cặn bã.
Nhìn vào cơ thể con người, chúng ta biết cách vận hành của các tế bào thì nhìn vào Tăng thân chúng ta cũng thấy rõ ràng như vậy. Nếu Tăng thân không hành xử như một cơ thể con người thì Tăng thân sẽ không khỏe mạnh, không hạnh phúc và không làm được sứ mạng của mình. Tăng thân Làng Mai đã từng tổ chức các khóa tu khắp nơi trên thế giới. Trong mỗi khóa tu có rất nhiều người được chuyển hóa, tìm lại được hạnh phúc. Nhưng sau rời khóa tu trở về trú xứ của mình, nếu không có Tăng thân hay một đoàn thể tu học địa phương để nương tựa thì ta có thể đánh mất sự thực tập của mình và rơi trở lại trạng thái cũ. Vì vậy vào ngày cuối của khóa tu, chúng ta thường tổ chức những buổi hội thảo để trở về thiết lập một Tăng thân nho nhỏ tại địa phương của mình để chúng ta có thể giúp nhau duy trì sự thực tập, nuôi lớn Tam Bảo trong đời sống hằng ngày của mình. Vì vậy không những người xuất gia nương vào Tăng thân mà người tại gia cũng cần phải nương vào Tăng thân.
Xây dựng Tăng thân là một việc rất quan trọng. Siddharta là một người rất giỏi trong việc xây dựng Tăng thân. Ngay trong năm đầu hành đạo mà Tăng thân xuất gia của Ngài đã lên tới 1000 người. Ngày mà ta quỳ xuống tiếp nhận giới luật là ta phát lời nguyện nương tựa vào Tăng để ta có thể tiếp nối được sự nghiệp của Bụt sau này. Lời nguyện đó chúng ta phải nhớ. Ta phải để Tăng thân dìu dắt, nâng đỡ, giáo dưỡng mình. Ta phải mở lòng ra nói cho các anh, các chị biết những khó khăn, bế tắc của mình để cầu sự giúp đỡ. Nếu hành xử được như vậy thì tự nhiên sẽ có sự chuyển hóa và ta bắt đầu có hạnh phúc. Có hạnh phúc thì sự thực tập sẽ rất nhanh, nếu không thì ta giữ sự bế tắc năm này sang năm khác và ta sẽ không thực hiện được chí nguyện đã có từ khi ta phát nguyện.
Trong 30 năm qua, Làng Mai đã gieo trồng hạt giống của chánh pháp khắp nơi. Hiện nay đã có rất nhiều Tăng thân được thành lập tại các nước. Ở Đức đã có gần 70 Tăng thân, bên Anh còn nhiều hơn nữa. Ở Mỹ đã có ít nhất là 500 Tăng thân. Chúng ta thấy rất rõ là nếu không có Tăng thân thì ta sẽ không duy trì được sự thực tập của mình để đi trên con đường chuyển hóa và trị liệu. Vì vậy công việc dựng Tăng rất là quan trọng. Sau khi tới Làng Mai hay tới một khóa tu để thực tập thì ta được chuyển hóa. Nhưng nếu khi về nhà, ta không tiếp tục thực tập thì ta sẽ đánh mất sự chuyển hóa đó. Muốn tiếp tục thực tập thì cách hay nhất là ta nhìn chung quanh, tìm những yếu tố để thiết lập một Tăng thân địa phương. Đó là sự thực tập xây dựng Tăng thân. Ngày xưa Đức Thế Tôn đã làm công việc đó và các thế hệ tiếp theo cũng đã làm công việc đó. Có được một Tăng thân thật sự tu học là ta có được một viên ngọc quí. Tăng thân không chỉ đơn thuần là một đoàn thể, vì có thể có một đoàn thể mà trong đó người ta không có khả năng chế tác hỷ và lạc, người ta không có khả năng hòa giải, chế tác tình huynh đệ và chuyển hóa khổ đau. Như vậy thì dù cho tổ chức đó được gọi là tổ chức Phật giáo thì đó cũng không phải là Tăng. Tăng là một đoàn thể mà trong đó phải có sự hòa hợp và tình huynh đệ. Tăng là một đoàn thể gồm những người có khả năng chế tác hỷ, lạc và tình huynh đệ, những người có khả năng chuyển hóa những khổ đau, giải quyết những khó khăn và những khúc mắc xảy ra trong đời sống hằng ngày. Một đoàn thể có khả năng chế tác được niệm, định, tuệ, hỷ và lạc được gọi là chân Tăng (true Sangha).
Là một chân Tăng thì đã có Bụt và Pháp ở trong đó. Ta tìm Bụt và Pháp ngay ở trong Tăng. Vì vậy cho nên xây dựng Tăng cũng là xây dựng Bụt và xây dựng Pháp. Trong chân Tăng có chân Pháp và chân Phật.
Trong Tăng thân của ta thế nào cũng có những anh, chị hay những em có niềm tin nơi Tam Bảo, có hạnh phúc, có từ bi, có khả năng chế tác hỷ lạc. Trong những người đó, chúng ta thấy có chất Bụt và chất Pháp. Ta cần những người như vậy, trong Tăng thân mà có những người đó thì rất là quí. Khi một người có đạo đức, từ bi, có tuệ giác và tình huynh đệ tới thăm Tăng thân thì ta có khuynh hướng muốn mời người đó ở lại với mình tại vì người đó ở trong Tăng thân thì làm giàu cho Tăng thân mình, làm cho Tăng thân mình càng ngày càng có phẩm chất. Tăng thân có phẩm chất thì khả năng độ đời, giúp người sẽ lớn hơn.
Tùy thuận trí
Trong kinh Như Thị Ngữ, Bụt có nói về Niết bàn. Câu này cũng có trong học phẩm Nê Hoàn của kinh Pháp Cú chữ Hán:
Này các vị Tỳ Kheo, ở đời có cái sinh, cái hữu, các tác và cái hành. Nhưng cũng có cái không sinh, không hữu, không tác, không hành. Tại vì nếu không có cái không sinh, không hữu, không tác, không hành thì cái có sinh, có hữu, có tác, có hành sẽ không có nẻo thoát.
Câu này rất nổi tiếng và trong suốt khóa tu mùa Đông này chúng ta sẽ học câu đó. Trên bình diện tích môn hay sự thật ước lệ thì có sinh, có hữu, có tác và có hành. Hễ có sinh thì có diệt, có hữu thì có vô, có tác thì có tác giả và thọ giả, có hành thì có hữu vi và vô vi. Nhưng nhìn kỹ vào những gì có sinh, có diệt, có có, có không, có tác giả, có thọ giả, có hữu vi, có vô vi thì ta khám phá ra một cái gọi là không sinh, không diệt, không tác, không hành. Quán sát trên bề mặt ta thấy dường như là có sinh, có diệt, có có, có không, có tác giả, có thọ giả, có hữu vi, có vô vi. Nhưng nhìn cho sâu thì ta thấy bản chất của sự vật là không sinh, không diệt, không có, không không, không tác giả, không thọ giả, không hữu vi, không vô vi.
Làng Mai hay dùng ví dụ của đám mây. Nhìn bề ngoài ta thấy đám mây có sinh, có diệt, có có, có không. Nhưng nhìn cho kỹ thì ta thấy đám mây không sinh, không diệt, không có, không không. Tại vì sinh là từ không mà trở thành có mà đám mây không từ không trở thành có, và diệt là từ có mà trở thành không mà đám mây cũng không thể nào từ có trở thành không. Đám mây chỉ trở thành sương, thành tuyết, thành mưa mà thôi. Bản chất của đám mây là không sinh, không diệt, không có, không không. Con đường quán chiếu giúp ta nhìn sâu vào tích môn để thấy được bản môn gọi là tùy thuận trí(anulomatajñāna).
Ta sử dụng tùy thuận trí, nhìn vào những sự vật có sinh, có diệt, có có, có không để tìm ra được thực tại không có, không không, không sinh, không diệt. Giáo lý trung đạo giúp chúng ta vượt thoát khỏi những cặp đối lập như có và không, sinh và diệt, dơ và sạch, chủ thể và đối tượng, một và nhiều. Giáo lý duyên khởi và trung đạo giúp ta đi từ thế giới của tích môn vào thế giới của bản môn, từ sự thật ước lệ tới sự thật tuyệt đối.
Đối với cặp đối lập sinh-diệt thì tùy thuận trí sử dụng ý niệm tương sinh 相 生 (inter-arising) hay câu sinh 俱 生 (co-arising), tiếng Phạn là sahajāta, saha là cùng, jāta là sinh. Các pháp không tự mình sinh ra hay tự mình diệt đi được. Ta không thể tự mình sinh ra mà phải dựa vào những cái khác để được biểu hiện. Ý niệm tương sinh hay câu sinh giúp chúng ta thoát ra khỏi ý niệm sinh. Một pháp không thể tự mình sinh ra hay sinh ra cái khác, vì vậy ý niệm sinh không phù hợp với thực tế. Thoát ra được ý niệm sinh thì đồng thời ta cũng thoát ra được ý niệm diệt. Đó là tùy thuận trí: nhờ ý niệm tương sinh mà ta vượt thoát được ý niệm sinh và diệt.
Đối với cặp hữu-vô thì tùy thuận trí sử dụng ý niệm tương tức 相 即 (inter-being), tương hữu 相 有 hay câu hữu 俱 有. Tương tức, tiếng Phạn là sahabhūta. Ta không thể nào tự mình có mặt hay làm cho một cái khác có mặt, ta phải cùng nhau có mặt. Chúng ta dùng ý niệm tương tức để thoát ra khỏi ý niệm có, dùng ý niệm câu hữu thay thế cho ý niệm hữu. Thoát được ý niệm có thì đồng thời cũng thoát được ý niệm không. Nhờ ý niệm tương tức mà ta thoát ra khỏi ý niệm có và không.
Đó là nhờ tài năng của tùy thuận trí. Ta vẫn sử dụng danh từ và ý niệm, nhưng sử dụng rất khéo theo trí tùy thuận để từ từ thoát ra khỏi danh từ và ý niệm. Ta dùng những ý niệm mới là tương sinh và tương tức để thoát ra khỏi những ý niệm cũ là sinh-diệt và có-không. Và khi thoát ra được rồi thì chúng ta phải bỏ những ý niệm đó đi. Cũng như ta dùng thuổng để đào giếng, đào giếng xong rồi thì ta phải cất thuổng đi, không cần phải mang nó theo suốt đời. Tương sinh và tương tức giúp ta vượt thoát sinh-diệt và hữu-vô.
Vô tác là vô ngã. Vào thời của Đức Thế Tôn thì những người theo Bà la môn giáo có niềm tin vào một thần ngã, vào một linh hồn bất diệt. Linh hồn bất diệt đó đi luân hồi, tạo nghiệp và thọ báo. Đó là tín ngưỡng về luân hồi, nghiệp và báo của Bà la môn giáo. Nhưng đạo Bụt không công nhận có một linh hồn bất diệt. Có một tâm thức nhưng đó không phải là linh hồn bất diệt. Tâm thức đó rất vô thường, nó là một dòng chảy luôn luôn biến chuyển. Chúng ta có ảo tưởng là nó thường tại, nhưng thật ra nó biến chuyển trong từng giây phút. Cũng giống như trong ban đêm có một người cầm cây đuốc quơ thành vòng tròn. Đứng xa nhìn chúng ta thấy có một vòng lửa nhưng thật ra đó chỉ là những đóm lửa nối tiếp nhau rất nhanh cho ta ảo giác có một vòng lửa. Tâm thức của ta cũng vậy, tâm thức được làm bằng những giây phút của cảm thọ, của tâm hành, của tri giác và nó sinh diệt không ngừng làm cho ta có cảm tưởng là có một dòng liên tục. Nhìn sông Marne ta tưởng sông Marne luôn luôn là sông Marne. Nhưng thật ra trong mỗi giây phút sông Marne đều đã đổi khác, ta nhìn lên rồi nhìn xuống thì nước sông đã biến đổi khác rồi. Đó là ảo tưởng của ta về sự tồn tại liên tục. Trong khi đó thì Bà la môn giáo cho rằng có một linh hồn trường cửu, bất diệt. Đạo Bụt nói có một cái, nhưng cái đó không phải là linh hồn trường cửu bất biệt. Đó là tâm thức biến chuyển dưới hình thức này rồi dưới hình thức khác.
Ví dụ như vào năm 2010 có một người tạo nghiệp, ta gọi đó là tác giả (kẻ làm). Và tới năm 2013 thì quả chín. Vậy người tạo nghiệp đó có trước năm 2010 rồi đi qua năm 2011 và năm 2012, khi tới năm 2013 thì người đó gánh chịu kết quả và ta gọi là thọ giả (người chịu). Vậy người đó là một cái gì bất biến. Người ta đặt câu hỏi: “Vậy thì tác giả và thọ giả là một người hay là hai người?“ Theo lý vô thường thì dòng sông của giây phút này không còn là dòng sông của giây phút trước nữa. Cho rằng nó là cùng một dòng sông là sai, là một ảo tưởng. Mười năm sau trở về lại, ta thấy rằng “dòng sông Marne vẫn còn đây“ là không đúng. Nước sông hoàn toàn mới, tất cả những sinh vật sống trong đó đều thay đổi. Như vậy người tạo nghiệp năm 2012 và người thọ báo năm 2013 không phải là một người. Ta với em bé 5 tuồi trong album gia đình không phải là một người mà cũng không phải là hai người. Vì vậy người ta không thể trả lời được câu hỏi “tác giả và thọ giả là một hay là hai?“, tại vì cho là một thì sai mà cho là hai cũng không đúng. Câu trả lởi của Bụt là trung đạo, không phải một cũng không phải hai.
Tùy thuận trí đề nghị một ý niệm mới gọi là tương tác 相 作 (inter-acting), tiếng Phạn là sahakrta, để giúp ta vượt khỏi ý niệm tác giả và thọ giả. Tác giả và thọ giả nương vào nhau mà có. Cũng như cha và con, ta nghĩ rằng có cha trước rồi mới có con sau. Nhưng trước khi con xuất hiện thì ta không thể gọi người đó là cha, cha và con được biểu hiện cùng một lần. Không có tác giả thì không có thọ giả, và không có thọ giả thì không có tác giả. Tác giả và thọ giả là những giả danh (conventional designation), không có thực thể, luôn luôn biến chuyển. Tác giả và thọ giả đều không có một bản chất trường cửu. Ý niệm tương tác giúp ta thoát khỏi ý niệm tác giả và thọ giả là hai thực thể riêng biệt.
Hành là samskrta (formation), là các pháp, là sự vật. Chúng ta thường nói “cái này sinh ra cái kia“. Nhưng thật ra cái này sinh ra cái kia và cái kia cũng sinh ra cái này. Cũng như trong trường hợp cha và con. Cha sinh ra con và con cũng sinh ra cha tại vì nếu không có con thì người kia cũng không được gọi là cha. Nếu trái sinh ra phải thì phải cũng sinh ra trái, phải và trái đồng thời có mặt. Các hành đều như vậy, đều do sự tập hợp của những điều kiện bên ngoài mà có. Ví dụ như bông hoa là một hành. Sở dĩ bông hoa biểu hiện ra được là nhờ có những yếu tố khắp nơi trên thế giới quy tụ về. Những yếu tố không phải hoa đó (conditioning, tiếng Phạn là samskāra), tới giúp làm ra bông hoa (conditioned, tiếng Phạn là samskrta). Bông hoa được điều kiện hóa, nếu có đủ điều kiện thì hoa biểu hiện. Một bên là nhân, một bên là quả và hai bên làm nhân quả cho nhau. Cũng như bên trái và bên phải, bên phải dựa vào bên trái mà biểu hiện và bên trái dựa vào bên phải để biểu hiện, hai bên nương vào nhau gọi là tương hành 相 行 (inter-conditioning).
Tất cả các hành nương vào nhau để biểu hiện. Cái này sinh ra cái kia và cái kia sinh trở lại ra cái này. Một hình ảnh rất đẹp trong kinh mà Bụt dùng làm ví dụ là hình ảnh của một bó lau: Ba hay bốn cây lau dựa vào nhau thì mới đứng vững. Các hành cũng vậy, không có cái này thì không có cái kia, không có cái kia thì không có cái này. Ba cây lau đứng vững được là vì chúng có nhau.
Thấy như vậy tôi rất vui nên tôi viết câu thư pháp: Tu es donc je suis. (Tại vì em có đó cho nên tôi có đây). You are therefore I am. Đó là tương hành. Câu này trả lời câu của Descartes: Je pense dons je suis (Tôi tư duy tức là tôi đang có). Nói như Descartes là không thực tế, tại vì tôi có là vì những điều kiện không phải tôi đang có đó. Nhìn mặt trăng, ngôi sao, mặt trời hay sương ta thấy tất cả đều là “tu“. Vì có sương, có sao, có mặt trăng hay mặt trời đó cho nên mới có tôi đây. Nếu không có chúng nó thì làm sao tôi có được?
Bốn ý niệm mới tương sinh, tương tức, tương tác, tương hành giúp chúng ta vượt thoát bốn cặp đối nghịch cũ là sinh và diệt, hữu và vô, tác giả và thọ giả, hữu vi và vô vi. Đó là tài năng của tùy thuận trí căn cứ trên duyên khởi và trung đạo để giúp cho ta từ tích môn đi sâu vào bản môn, từ sự thật ước lệ đi tới sự thật tuyệt đối. Nhà triết học Hòa Lan Spinoza nói rằng Thượng đế chính là thiên nhiên. Chúng ta thử tìm sự liên hệ giữa tạo hóa (créateur) và tạo vật (créature). Trong ánh sáng của tương hành, nếu tạo hóa tạo ra tạo vật thì tạo vật cũng tạo ra tạo hóa. Tạo hóa và tạo vật không phải là hai thực thể riêng biệt. Không thể lấy tạo hóa ra khỏi tạo vật và cũng không thể lấy tạo vật ra khỏi tạo hóa.
Spinoza chủ trương Thượng đế (deus) là thiên nhiên (natura). Natura có hai phần: natura naturans và natura naturata
Phần natura naturans chúng ta không thấy được, còn phần natura naturata chúng ta có thể thấy được. Trăng sao, trời đất, cây cỏ, mọi loài thuộc về phần natura naturata. Spinoza nói rõ ràng rằng: Natura naturata không thể nào tồn tại ngoài natura naturans, có nghĩa là nhìn vào natura naturata ta thấy natura naturans, không thể nào lấy natura naturans ra khỏi natura naturata hay lấy natura naturata ra khỏi natura naturans. Natura naturans đại diện cho tạo hóa (造 化) hay Thượng đế và natura naturata tượng trưng cho tạo vật (造 物). Ta thấy rõ tính tương sinh, tương tức, tương tác và tương hành giữa hai cái, ta không thể tách rời cái này ra khỏi cái kia. Tại vì cái này có cho nên cái kia có, tại vì cái kia có cho nên cái này có. Đó là tính bất nhị giữa natura naturans (tạo hoá) và natura naturata (tạo vật). Spinoza đã tới rất gần với đạo Phật.
Tùy Thuận Duyên Khởi Tương Ưng Không
Từ trong kinh Tùy thuận Duyên Khởi Tương Ưng Không chúng ta có cụm từ tùy thuận duyên khởi tương ưng Không.
Trên bình diện tương đối thì có sinh, hữu, tác và hành. Ở bình diện tuyệt đối thì có vô sinh, vô hữu, vô tác, vô hành. Vô sinh là không sinh, không diệt. Vô hữu là không có, không không.
Vô tác là không có tác giả và thọ giả như những thực thể riêng biệt và thường tại. Tác giả và thọ giả không phải là một linh hồn bất tử mà là một dòng liên tục luôn luôn biến chuyển, vô thường và vô ngã. Ngã là một cái gì thường tại, bất diệt. Giáo lý vô tác dạy về vô ngã, không có ngã mà chỉ có một dòng liên tục.
Giáo lý vô hành nói về vô pháp. Tất cả những hiện tượng mà ta thấy, bề ngoài giống như có nhưng bên trong thì chúng trống rỗng, chúng là Không. Chúng không có cốt lõi, không có tính cách trường cửu, vĩnh viễn, bất diệt. Ví dụ như bông hoa, nhìn bề ngoài rất đẹp nhưng bên trong chỉ toàn là những cái không phải hoa tới làm thành hoa. Hoa không có cái ngã riêng biệt. Vô hành dạy về Không 空 (Emptiness, śūnyatā). Không là một giáo lý thậm thâm vi diệu.
Nhưng mấy trăm năm sau khi Bụt nhập diệt người ta chỉ phát huy giáo lý vô ngã mà không phát huy giáo lý Không. Tông phái Thuyết Nhất Thiết Hữu Bộ (Sarvāstivāda) là một bộ phái có nguồn gốc từ Thượng Tọa Bộ (Sthaviravāda). Thượng Tọa Bộ và Đại Chúng Bộ (Mahāsānghika) xuất hiện từ sự phân chia bộ phái 140 năm sau khi Bụt nhập Niết bàn. Đại Chúng Bộ đông hơn và trẻ hơn, Thượng Tọa Bộ ít hơn và già hơn. Thượng Tọa Bộ có vẻ thủ cựu (conservative) và hơi cứng nên Đại Chúng Bộ tách riêng ra và có những tư tưởng phóng khoáng, tiến bộ, muốn thích ứng với thời đại.
Thượng Tọa Bộ và Hữu Bộ phát triển giáo lý vô ngã, làm ra những bộ luận Abhidharma rất dày để phát triển giáo lý vô ngã như một chủ thuyết. Sau này Thượng Tọa Bộ phân ra làm hai là Phân Biệt Thuyết Bộ và Hữu Bộ. Khi vua A Dục lên ngôi và thống nhất nước Ấn Độ thì Hữu Bộ đã ra đời và chủ trương: Ngã không pháp hữu 我 空 法 有. Trong khi đó thì Bụt nói các pháp đều trống rỗng.
Phân Biệt Thuyết Bộ được cảm tình của vua A Dục nhiều hơn nên Hữu Bộ di cư lên miền Bắc ở vùng Kashmir hiện nay. Hữu Bộ lập một cơ sở rất lớn, tồn tại hơn 1000 năm, sáng tạo ra rất nhiều tác phẩm về A Tỳ Đạt Ma, trong đó có Tỳ Bà Sa Luận (Maha-vibhāsā-śāstra). Từ căn cứ này Phật giáo đã truyền sang các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Triều tiên, v.v…
Những chủ trương của Thượng Tọa Bộ hơi cứng và có tính cách giáo điều, ví dụ như khi nói về vô ngã thì nói: “Làm gì có người? Không có ta nên không có người (pudgala)”. Một thầy đang ngồi thì có một người đàn ông tới hỏi:
Dạ bạch thầy, thầy có thấy một người đàn bà đi ngang qua đây không?
Thầy nọ trả lời:
Tôi không thấy người đàn bà nào cả. Tôi chỉ thấy một mớ tập hợp của da, xương, thịt, móng tay, v.v…đi ngang qua đây thôi.
Trả lời như vậy thì có vẻ quá lý thuyết và giáo điều. Trong khi đó thì Bụt không giáo điều như vậy. Ngài dùng danh từ “tôi” và “thầy” rất rõ ràng: “Thầy A Nan, thầy có muốn đi lên đồi chơi với tôi không?” Trên bình diện chân lý tương đối, chúng ta thấy thánh và phàm khác nhau, Phật và chúng sinh khác nhau, thầy và trò khác nhau. Vì vậy sau đó có một bộ phái phản ứng lại, đó là bộ phái Pudgalavāda. Pudgalavāda chủ trương “có người” và trích ra những câu Bụt nói trong kinh. Trong kinh Anguttara Nikaya Bụt nói: “Này các vị Tỳ kheo, có một người mà sự xuất hiện trên đời này đem lại lợi lạc cho không biết bao nhiêu người khác. Người đó là ai? Người đó là một vị Bụt.” Những phái chủ trương “có người” có rất đông người theo như: Độc Tử Bộ (Vātsiputrῑya), Chánh Lượng Bộ xuất hiện từ Độc Tử Bộ (Sammitῑya).
Pudgalavāda chủ trương phải có người để tu học và chịu trách nhiệm về hành động của mình. Pudgalavāda nói rất mạnh: Cho rằng không có ngã, không có người là một tà kiến, không phù hợp với thực tế. Nhìn bên ngoài, ta thấy giống như họ đi ngược lại với giáo lý vô ngã, nhưng thực ra đó là một phản ứng đối lại với thái độ cứng ngắt của Thượng Tọa Bộ và Hữu Bộ. Những người theo phái Pudgalavāda khá đông. Lúc thầy Huyền Trang từ Trung Quốc sang Ấn Độ du học vào thế kỷ thứ 7 đã có 60 ngàn thầy theo phái Pudgalavāda.
Một bộ phái khác cũng chống lại thái độ giáo điều cứng ngắt của Thượng Tọa Bộ là Kinh Lượng Bộ (Sautrāntika). Kinh Lượng Bộ không tin vào những bộ Abbidharma dày cộm mà chỉ chuyên trích dẫn kinh Bụt. Kinh Lượng Bộ, Chánh Lượng Bộ và Độc Tử Bộ cùng chĩa mũi dùi vào Thượng Tọa Bộ và Hữu Bộ để chống lại thái độ cứng ngắt và bảo thủ của hai bộ phái này.
Vào khoảng 100 năm trước Thiên chúa giáng sinh phong trào Đại Thừa xuất hiện và sản xuất ra những kinh dạy về giáo lý Không tức giáo lý vô hành, tại vì Thượng Tọa Bộ và Hữu Bộ chỉ chú trọng vào giáo lý vô ngã mà không chú trọng tới giáo lý thậm thâm vi diệu của Không. Phong trào Đại Thừa chủ trương: Ngã không mà pháp cũng không. Đó là ưu thế, là điểm chính của Đại Thừa. Tất cả các kinh Bát Nhã xuất hiện vào thời đó chỉ dạy về một cái, đó là Không (Emptiness). Đại Thừa có vẻ nhu nhuyễn, mềm dẻo hơn nên sau mấy trăm năm đã chiếm được đa số.
Thấy như vậy, chúng ta biết rằng đạo Bụt chưa chấm dứt mà vẫn còn đang tiếp tục phát triển. Cái thấy của chúng ta về lịch sử của đạo Bụt rất cần thiết để chúng ta biết mình cần phải làm gì và không nên làm gì trong thời đại hiện nay. Giáo lý về Không 空 có thể là giáo lý tối hậu của Bụt. Ý niệm về Không diễn tả được chiều sâu của bản môn tức Niết bàn, tại vì bình diện của không sinh, không diệt, không có, không không, không tác, không hành được tóm tắt bằng chữ Không (true Emptiness, śūnyatā). Nhưng trong kinh cũng nói rất rõ Không không có nghĩa là không có gì hết, Không chỉ có nghĩa trống rỗng.
Tuệ giác của Bụt trong kinh Ca Chiên Diên là: Chánh kiến 正 見 là cái thấy vượt thoát hữu và vô. Nói vô ngã là cũng còn kẹt vào ý niệm vô, nói ngã không pháp hữu thì còn kẹt vào ý niệm có và không. Chữ Không giúp chúng ta thoát ra khỏi ý niệm có và không, tại vì ý niệm có và không không thể diễn tả được sự thật tuyệt đối. Các pháp không phải có cũng không phải không, các pháp là trung đạo. Chữ Không có nghĩa là không phải có cũng không phải không. Nhưng nếu ta hiểu chữ Khônglà abhāva thì rất kẹt. Có lẽ thầy Sariputra sợ người ta hiểu lầm chữ Không và cho rằng đạo Bụt chủ trương thuyết hư vô đoạn diệt nên thầy đã nhận mạnh về giáo lý vô ngã mà không chú trọng về giáo lý Không. Vì vậy phải đợi đến mấy trăm năm sau thì giáo lý Không mới được phát triển. Trong kinh có nói: Thà rằng bị kẹt vào ý niệm có còn hơn là bị kẹt vào ý niệm không. Giáo lý Không được đưa ra để giúp ta vượt thoát ý niệm có-không, nhưng nếu ta bị kẹt vào ý niệm không thì lúc đó ngay cả Bụt cũng không thể chữa được cho ta. Chữ Không là một phương tiện mà không phải là cứu cánh và không phải là một lý thuyết. Chúng ta học được một điều rất quan trọng: Dù là vô thường, vô ngã hay Không thì đó không phải là những chủ thuyết mà là những dụng cụ, là ngón tay để chỉ mặt trăng. Nếu kẹt vào ngón tay thì ta sẽ không thấy mặt trăng.
Bụt đã dùng hình ảnh của ngón tay: Giáo lý của ta là ngón tay. Dù là giáo lý vô thường, vô ngã, Tứ diệu đế hay Bát chánh đạo thì nó cũng chỉ là ngón tay mà thôi. Anh phải khôn khéo nhìn theo hướng của ngón tay để thấy mặt trăng, còn nếu đi tìm mặt trăng trong ngón tay thì anh sẽ thất bại.
Bụt cũng dùng một hình ảnh rất hay là hình ảnh của chiếc bè: Giáo lý của ta là chiếc bè giúp anh qua sông. Bờ bên kia không phải là chiếc bè. Qua được bờ bên kia rồi thì anh phải để chiếc bè xuống, đừng vác lên vai mà đi hoài.
Trong kinh Kim Cương có một câu rất rõ ràng: Pháp mà còn phải bỏ xuống huống hồ là không phải Pháp (Even the Dharma you have to put it down). Chúng ta phải hiểu tất cả giáo lý của đạo Bụt là những phương tiện, những dụng cụ ta sử dụng để đạt tới giải thoát. Giải thoát rồi thì ta phải bỏ nó đi. Vì vậy đạo Bụt có tinh thần phá chấp, hoàn toàn không giáo điều (dogmaticism) và không cuồng tín (fanaticism).
Đây là bài pháp thoại ngày 10.01.2013 tại thiền đường Hội Ngàn Sao, chùa Cam Lộ, xóm Hạ, Làng Mai
trong khóa An Cư Kết Đông 2012-2013
Nguồn: thuvienhoasen
